Zolang we een boom die al dood is hoger waarderen dan een boom die in leven is, zijn we in gevaar!
Deze woorden komen van Paul Polman, voormalig bestuurder van Unilever en co-founder van Imagine. We zijn egocentrisch geworden, gericht op ‘ik’, terwijl we te maken hebben met een ‘wij’ probleem en leven in een gezamenlijke wereld. Er zijn volgens Polman twee grote issues: we hebben een chronisch tekort aan bomen en aan leiderschap.
Moreel leiderschap is noodzakelijk om maatschappelijke thema’s het hoofd te kunnen bieden. Dat type leiderschap bestaat aldus Polman uit:
- Een sterk gevoel van bestemming. Mensen die waarden gedreven zijn weten goed om te gaan met critici en de hobbels die onderdeel uitmaken van benodigde verandering.
- Actief bouwen aan vertrouwen. Door transparant te zijn, verantwoordelijkheid te nemen en verantwoording af te leggen neemt je geloofwaardigheid toe.
- Samenwerkingen. Grote vraagstukken kun je alleen samen oplossen en daarvoor is het belangrijk dat bedrijfsleven, overheden en opleiders de handen ineen slaan.
- Generatiedenken. Om lange termijn te kunnen handelen, zullen er oplossingen moeten komen voor tegenstellingen als ‘the few and the many’ (inclusiviteit), de lange en de korte termijn, als ook mens versus natuur.
Verschuiving in de goede richting
Volgens Polman begint er een verschuiving plaats te vinden die hoopvol is. Je kunt het gebrek aan moreel leiderschap tot frustratie brengen, maar dan heeft het jou in de greep. Dat levert je niets op.
Empathie, compassie, menselijkheid en nederigheid is niet wat we onze leiders, die vandaag de dag aan het roer van organisaties staan, geleerd hebben. Er is moed voor nodig om dit patroon te doorbreken. Leiders die denken met hoofd én hart om het bedrijf duurzaam te laten groeien. “Laat zien aan de wereld wat je toegevoegde waarde is en anders ben je gewoon niet relevant” zegt Polman. Geef CEO’s tijd, geld en psychologische veiligheid om benodigde veranderingen door te voeren. Dit is nodig om disfunctioneel gedrag in de financiële markt – die korte termijn gedreven is – te kunnen doorbreken.
Wat een verademend standpunt in vergelijking tot al die CEO’s die roepen om duurzaamheid, maar dat nog altijd als iets voorwaardelijks beschouwen. Zie bijvoorbeeld Dolf van den Brink, bestuurder van Heineken, die aangeeft dat het allemaal om de balans gaat. “Ik kan wel de koning worden in duurzaamheid, maar als we niet groeien en geen winst maken, zit ik niet zo lang op deze stoel. Het moet dus en-en worden: een groeibedrijf met goede winst én forse stappen zetten op duurzaamheid”. Een illustratief voorbeeld dat we nog altijd veronderstellen dat het een het ander in de weg staat. Gas geven en remmen tegelijk. Eigenbelang krijgt keer op keer voorrang.
Leiderschapsprogramma’s
Volgens Polman manifesteren de benodigde ingrediënten voor moreel leiderschap zich nog niet in de huidige trainingsprogramma’s. Die zijn nog altijd gericht op traditionele waarden als winstoptimalisatie en winnen versus verliezen. “Daar kunnen we niet langer op blijven leunen”, aldus Polman. “We moeten breder kijken naar belangen en terugverdien capaciteit, bijvoorbeeld mentale en sociale terugverdien capaciteit. Voor nieuw leiderschap is daarmee ook een rol weggelegd voor de opleidingssector. Daar is aandacht nodig voor thema’s als ongelijkheid, gender- en raciale verschillen en het terugdringen van de elite cultuur”.
Een rol voor onze jongen
Polman stelt voor de jeugd te betrekken. “Nodig ze niet uit aan aan de tafel, geef ze de tafel. Zij weten beter wat er nodig is in de wereld. Jongeren zijn creatiever, innovatiever, waarden gedreven, begrijpen technologie, werken beter samen en denken meer aan de lange termijn dan volwassenen”. En als deze lijst nog niet lang genoeg voor je is, voegt Polman er ook nog aan toe dat jongeren meer energie krijgen van het samen doen, in plaats van zichzelf op de voorgrond te plaatsen. Jongeren zijn bereid de handschoen op te rapen. “Ze maken ons volwassenen geen verwijten, maar zien kansen op een aantal thema’s op te pakken. Ze hebben positiviteit en optimisme en dat is precies wat we nodig hebben”.
Wauw, wat een verademend standpunt en wat een hoopvolle boodschap!
*Bronnen:
BNR Nieuwsradio: De nieuwe macht met Diana Matroos en gast aan tafel Paul Polman.
NRC: Heineken-topman Dolf van den Brink: “Als we geen winst maken, zit ik niet zo lang op deze stoel”. Geschreven door Jorg Leijten.
Over dit artikel
Paul Polman is een moedige pionier en heeft niet voor niets een heldenstatus bij de milieubeweging. Hij heeft een vijandige poging van de Amerikaanse concurrent KraftHeinz om Unilever over te nemen af weten te slaan. De financiële markten dwongen hem meer naar de aandeelhouders te luisteren, en minder focus op duurzaamheid te leggen, maar Polman week niet. Hiermee heeft hij ook de B.V. Nederland prachtig op de kaart gezet. Als auteur begrijp ik dat je iedere situatie anders kunt bekijken, met andere conclusies tot gevolg. Ook lijken mensen van louter onbesproken gedrag niet meer te bestaan. Maar tegenstelling en polarisatie zijn ruim voldoende aanwezig in onze maatschappij. Ik vind het belangrijk om een positief geluid te laten horen, zonder mitsen en maren. Bij deze!