Emoties uiten kan op verschillende manieren. Tijdens coaching activiteiten zien wij veelal twee uiteenlopende type mensen: de mens die het hart op de tong draagt en het type mens dat onder de mantel der liefde ergernissen verstopt. Beide hebben zowel hun voor- als nadelen.
Een voordeel voor het type mens dat het hart op de tong draagt is dat de persoon in kwestie zijn of haar hart lucht en zich daarmee ontdoet van ergernis. In het tweede geval bewaart de persoon in kwestie de lieve vrede en gaat daarmee voor de weg van de minste weerstand. Beide heb ook hun tegens. In het eerste geval gaat de persoon vaak te kort door de bocht in standpunten of conclusies en kwetst daarin de andere partij. Bij het tweede type mens ontstaat een onderstroom van gevoelens die door de persoon zelf niet serieus worden genomen. Uiteindelijk kunnen die gevoelens explosief tot uiting komen, waardoor ze uit de context raken. Vervolgens is het mogelijk dat iemand die het helemaal niet verdient de volle lading krijgt.
De effectiviteitslijn
Beide uitingen van emoties zijn dus niet altijd effectief. Maar welke uitingen zijn dit dan wel? Een goede techniek die je hierbij kan helpen is de effectiviteitslijn.
Door je in discussies te richten op je rechten of het maken van verwijten naar de ander, (linkerzijde van de lijn) houd je je bezig met het verleden. Het gaat altijd om iets dat de ander heeft nagelaten, om een verwachting die je had en die niet is waargemaakt. Let op: in sommige gevallen is het nodig hier even bij stil te staan. In ieder van ons zit de behoefte om gehoord te worden en een beroep te doen op de verantwoordelijkheid van de ander. Als je duidelijk steken hebt laten vallen is het ook zinvol om met de billen bloot te gaan en die ander de erkenning te geven. Maar blijven hangen in rechten en verwijten en niet in staat zijn naar de rechterzijde van de lijn op te schuiven, maakt beide partijen ineffectief.
In het midden van de lijn bevinden zich emoties en zorgen. Die houden verband met het heden. Om in het heden te kunnen acteren zul je in elk geval afstand moeten doen van je op te eisen rechten en verwijten. Emoties en zorgen zijn begrijpelijk en verdienen het om nader onderzocht te worden. Waar komen ze vandaan? Wat zeggen ze over de situatie?
Hoe meer je ze kunt vertalen naar behoeften en wensen (rechterzijde van de lijn), des te effectiever je wordt. Onder elke zorg of emotie ligt namelijk een wens of behoefte. Ga daar maar vanuit! Besteed bewust aandacht aan om ze bij jezelf op te sporen. Dan werk je aan de toekomst. Hoe meer je op dit niveau met elkaar in gesprek bent, des te effectiever je bent en des te meer plezier je uit het leven haalt.
Om effectiever om te gaan met emoties, willen we ons dus meer op de rechterzijde van de lijn begeven.
Wij geven enkele tips om dit doel te bereiken:
- De persoon in kwestie scheiden van het probleem.
- Je richten op belangen en niet op standpunten. Wat zijn de werkelijke behoeften van jezelf én van die ander? Stel open vragen om daarachter te komen.
- Bedenk opties die voor iedereen voordelig zijn. Zo creëer je win-win in plaats van win-verlies.
- Toets je mening aan objectieve maatstaven. Dus waaruit blijkt dat..?